Trong bức tranh xây dựng nông thôn mới của tỉnh Tuyên Quang, xã Quản Bạ đang nổi lên như một điểm sáng đặc biệt. Từ một xã vùng cao, hạ tầng kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn, hạn chế, Quản Bạ đã và đang tạo dựng một diện mạo nông thôn mới hiện đại, văn minh, gắn liền với tiến trình chuyển đổi số. Đây là minh chứng cho quyết tâm chính trị, sự đồng thuận của nhân dân và cũng là hướng đi đúng đắn trong mục tiêu xây dựng nông thôn mới thông minh, bền vững.
Hạ tầng đổi thay, diện mạo khởi sắc
Những năm đầu triển khai chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Quản Bạ được xác định là xã nghèo, cơ sở hạ tầng xuống cấp, đời sống nhân dân còn nhiều thiếu thốn. Nhưng với quyết tâm vượt khó, Đảng bộ, chính quyền và người dân nơi đây đã đồng lòng, phát huy tinh thần tự lực, tự cường, tranh thủ sự hỗ trợ của tỉnh và Trung ương để bắt tay vào cuộc.
Để đạt được hiệu quả trong giảm nghèo thông tin, nhận thức được chuyển đổi số (xu thế tất yếu) là một trong những chỉ tiêu quan trọng được tỉnh quan tâm, nhằm góp phần chuyển dịch mô hình phát triển kinh tế.
Vì vậy, thời gian qua, tỉnh Tuyên Quang đã triển khai nhiều giải pháp như đầu tư cơ sở vật chất, chuẩn hóa tất cả các quy trình thủ tục hành chính, khuyến khích người dân, doanh nghiệp đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong sản xuất, kinh doanh.
Với sự chỉ đạo và triển khai quyết liệt, đồng bộ, công tác chuyển đổi số của tỉnh đã đạt nhiều kết quả tích cực, nổi bật với 3 trụ cột: Chính quyền số, kinh tế số, xã hội số. Từ việc chuyển đổi số được triển khai mạnh mẽ, sâu rộng đã làm thay đổi căn bản phương thức sống, làm việc, sản xuất của các tổ chức, cá nhân trong tỉnh.
Kết quả đến cuối năm 2024, xã Quản Bạ đã có 3/13 thôn đạt chuẩn khu dân cư kiểu mẫu (Quyết Tiến, Thanh Vân, Đông Hà), đạt tổng cộng 150/228 tiêu chí (bình quân mỗi thôn đạt 11,5 tiêu chí). Đây là sự nỗ lực vượt bậc so với xuất phát điểm rất thấp ban đầu.
Quản Bạ đã huy động và lồng ghép nhiều nguồn lực để làm mới gần 19 km đường bê tông, 11,3 km đường đất - đá, đồng thời sửa chữa, nâng cấp thêm 12,7 km đường giao thông. Cùng với đó, 222 hộ được láng nền nhà; 549 nhà tắm, 622 nhà tiêu hợp vệ sinh được xây dựng; 230 chuồng trại được di dời ra khỏi gầm sàn; 868 bể nước sinh hoạt được lắp đặt. Tổng cộng hơn 9.500 ngày công lao động từ người dân đã được huy động, cho thấy sức mạnh đồng thuận xã hội.
Người dân thôn Séo Lủng làm tường rào đá trang trí khu dân cư.
Không chỉ dừng lại ở hạ tầng, Quản Bạ còn chú trọng xây dựng cảnh quan, môi trường sống. Các khu dân cư kiểu mẫu được đầu tư trồng hoa, cây cảnh, xây dựng cổng chào, hàng rào đá, cải tạo vườn tạp thành vườn kinh tế, phát triển homestay phục vụ du lịch cộng đồng. Đến nay, toàn xã đã có 41 khu dân cư kiểu mẫu, trong đó 13 khu được triển khai mới trong năm 2024. Hệ thống điện chiếu sáng hoạt động ổn định tại 100% thôn, thị trấn; các tuyến đường đều được phân công trách nhiệm vệ sinh cụ thể tới từng hộ gia đình.
Ngoài ra, vào đầu năm 2025, việc công bố Kiến trúc chính quyền điện tử 3.0 và Nền tảng chia sẻ tích hợp dữ liệu của tỉnh đã đóng vai trò là giải pháp quan trọng hàng đầu để chia sẻ và kết nối liên thông dữ liệu phục vụ phát triển chính quyền số một cách đồng bộ, nhất quán, hiệu quả, giảm thiểu lãng phí nguồn lực của tỉnh. Đây cũng là trục kết nối duy nhất cung cấp các dịch vụ dùng chung để chia sẻ dữ liệu giữa các hệ thống thông tin của tỉnh với nền tảng chia sẻ, tích hợp dữ liệu quốc gia; từng bước thay đổi diện mạo nông thôn xã.
Chuyển đổi số: Nông thôn mới thông minh
Điểm nhấn đặc biệt trong quá trình xây dựng nông thôn mới ở Quản Bạ là gắn kết với chuyển đổi số. Xã đã đầu tư đồng bộ hạ tầng kỹ thuật số, trang bị máy tính, máy scan, cáp quang và kết nối mạng ổn định cho 45 cơ quan, 13 thôn. Tỷ lệ phủ sóng 3G/4G đạt từ 88 - 97% khu vực dân cư. Tỷ lệ hồ sơ giải quyết qua dịch vụ công trực tuyến đạt trên 69%, nhiều thủ tục thực hiện toàn trình, giảm thời gian và chi phí cho người dân.
Chính quyền số được triển khai từ xã đến thôn, thông qua các tổ công nghệ số cộng đồng hỗ trợ bà con nộp hồ sơ trực tuyến, tra cứu thông tin đất đai, thanh toán không tiền mặt. Trong sản xuất nông nghiệp, các hợp tác xã được hỗ trợ xây dựng gian hàng số, áp dụng truy xuất nguồn gốc sản phẩm, kết nối tiêu thụ trên sàn thương mại điện tử. Điều này không chỉ giúp nông sản Quản Bạ mở rộng thị trường mà còn nâng cao giá trị, tạo thương hiệu cho sản phẩm địa phương.
Quản Bạ cũng gắn chuyển đổi số với phát triển du lịch. Tại điểm du lịch nổi tiếng "Cổng trời Quản Bạ", chính quyền đã lắp đặt mã QR, giúp du khách dễ dàng tra cứu thông tin, lịch sử, văn hóa. Các homestay, cơ sở dịch vụ cũng được hỗ trợ sử dụng mạng xã hội, công cụ số để quảng bá hình ảnh, nâng cao trải nghiệm du khách.
Tỷ lệ phủ sóng 3G/4G đạt từ 88 - 97% khu vực dân cư của xã.
Thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, đến nay xã Quản Bạ đạt 141 tiêu chí; công tác xã hội hóa thắp sáng làng quê và camera an ninh đã lắp đặt được 366 camera; tiếp tục thực hiện khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu. Năm 2024, phê duyệt 379 hộ nghèo, cận nghèo thuộc diện được hỗ trợ xây dựng mới, sửa chữa nhà ở; 100% các thôn biên giới được đầu tư các công trình điện và được sử dụng điện lưới quốc gia. Tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 44,4%, thu nhập bình quân đạt 40 triệu đồng/người/năm nhờ xã đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân mạnh dạn đầu tư cải tạo vườn tạp, cải tạo chuồng trại chăn nuôi gắn với hướng dẫn, chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật áp dụng trong trồng trọt, chăn nuôi. Tập trung ưu tiên đẩy mạnh phát triển dịch vụ, thương mại, du lịch.
OCOP: Bước chuyển mình của nông thôn miền núi
Từ khi chương trình xây dựng nông thôn mới và OCOP được triển khai, Quản Bạ bắt đầu tìm được lối đi mới. Chính quyền xã đã tập trung phát huy tiềm năng đất đai, khí hậu, sản vật địa phương; đồng thời huy động các nguồn lực đầu tư hạ tầng, hỗ trợ người dân thay đổi tư duy sản xuất. "Không chỉ dừng lại ở việc xây đường, kéo điện, mà quan trọng hơn là giúp bà con làm ăn có lãi, từ đó mới giữ được chân người ở lại với quê hương", đại diện Đảng ủy xã Quản Bạ chia sẻ.
Điểm sáng trong hành trình chuyển mình của Quản Bạ chính là sự lan tỏa của chương trình OCOP. Những năm qua, xã đã rà soát tiềm năng thế mạnh từng thôn, từng hộ để định hướng sản phẩm chủ lực: chè Shan tuyết cổ thụ, mật ong rừng, thảo quả, dược liệu dưới tán rừng. Từ những sản phẩm vốn chỉ phục vụ gia đình, giờ đây đã trở thành hàng hóa đặc trưng, được chuẩn hóa theo quy trình, gắn với thương hiệu OCOP, đưa ra thị trường trong và ngoài tỉnh.
Xác định nông nghiệp là trụ đỡ của nền kinh tế, phát triển nông nghiệp là nhiệm vụ quan trọng để thúc đẩy quá trình xây dựng nông thôn mới của địa phương, xã chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi và ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ vào sản xuất; nhân rộng nhiều mô hình sản xuất, chăn nuôi; các mô hình đem lại hiệu quả kinh tế cao và phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương.
Một ví dụ điển hình là Hợp tác xã chè Shan tuyết Quản Bạ. Trước kia, chè chỉ được bà con hái về sao thủ công, bán rải rác ở chợ huyện, giá rẻ. Từ khi tham gia chương trình OCOP, HTX được hỗ trợ máy móc, tập huấn kỹ thuật, xây dựng bao bì, nhãn mác. Nhờ đó, sản phẩm chè Shan tuyết đã được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao, có mặt tại nhiều siêu thị và chuỗi cửa hàng nông sản sạch. "Giá bán tăng gấp 2 - 3 lần so với trước, bà con yên tâm gắn bó với cây chè, đời sống khá lên trông thấy", anh Lò Văn Thắng, Giám đốc HTX, phấn khởi cho biết.
Không chỉ có chè, mật ong rừng Quản Bạ cũng đang trở thành sản phẩm được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng. Tận dụng nguồn hoa rừng phong phú, các hộ dân nuôi ong theo hướng hữu cơ, không kháng sinh, sản phẩm thơm ngon, giàu dinh dưỡng. Năm 2024, sản phẩm "Mật ong hoa rừng Quản Bạ" được công nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh, mở ra hướng phát triển bền vững cho người dân. "Gia đình tôi có hơn 50 đàn ong, mỗi năm thu về gần 300 triệu đồng. Trước kia đi làm thuê quanh năm cũng không được ngần ấy, giờ thì bám đất, bám rừng vẫn sống tốt", anh Hoàng Văn Định, một hộ nuôi ong, chia sẻ.
Nhờ OCOP và nông thôn mới, diện mạo Quản Bạ đổi thay rõ rệt. Đến nay, xã đã đạt 14/19 tiêu chí nông thôn mới, tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống còn 15%, thu nhập bình quân đạt 38 triệu đồng/người/năm, gấp gần 3 lần so với trước đây. Quan trọng hơn, nhận thức của người dân đã có sự thay đổi căn bản. Từ chỗ trông chờ, ỷ lại vào Nhà nước, nay bà con đã biết liên kết, tham gia hợp tác xã, áp dụng khoa học kỹ thuật, xây dựng thương hiệu sản phẩm.
Bà con thu hoạch chè Shan tuyết Quản Bạ.
Cùng với phát triển kinh tế, các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Dao, Tày, Mông… cũng được gìn giữ và phát huy. Các lễ hội, làn điệu dân ca, nghề thêu dệt thổ cẩm, ẩm thực đặc sắc đang được khôi phục, gắn với du lịch cộng đồng. Đây vừa là nét riêng biệt của Quản Bạ, vừa tạo thêm nguồn thu nhập mới cho người dân.
Dù đã đạt được nhiều thành tựu, song Quản Bạ vẫn còn không ít khó khăn: quy mô sản xuất nhỏ lẻ, trình độ chế biến sâu còn hạn chế, thị trường tiêu thụ chưa ổn định, nhân lực trẻ thiếu vắng do xu hướng di cư lao động. Chính quyền xã xác định phải tiếp tục đồng hành cùng người dân để củng cố và mở rộng thành quả OCOP, hướng đến nông thôn mới kiểu mẫu.
Trong giai đoạn tới, xã Quản Bạ tập trung phát triển sản phẩm chủ lực theo chuỗi giá trị, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào sản xuất, xây dựng thêm ít nhất 3 - 4 sản phẩm OCOP đạt chuẩn 3 sao trở lên. Đồng thời, chú trọng đào tạo nghề, khuyến khích khởi nghiệp tại chỗ, phát triển du lịch cộng đồng gắn với sản phẩm OCOP. "Chúng tôi muốn mỗi sản phẩm OCOP không chỉ là hàng hóa, mà còn là câu chuyện văn hóa, bản sắc, giúp bà con tự tin vươn xa", Bí thư Đảng ủy xã Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh.
Thực tế tại Quản Bạ cho thấy, khi chính quyền và người dân cùng chung tay, chương trình OCOP không chỉ tạo ra sản phẩm, mà quan trọng hơn là tạo động lực đổi thay, khơi dậy ý chí vươn lên. Những sản phẩm mang hồn cốt núi rừng như chè Shan tuyết, mật ong rừng, thảo quả, dược liệu… giờ đây đã trở thành niềm tự hào của bà con, khẳng định giá trị trên thị trường, góp phần nâng cao đời sống, củng cố niềm tin vào công cuộc xây dựng nông thôn mới.
Từ một xã nghèo, hạ tầng thiếu thốn, Quản Bạ hôm nay đã khoác lên mình diện mạo mới: Đường bê tông thẳng tắp, ngôi nhà khang trang, khu dân cư kiểu mẫu sáng - xanh - sạch - đẹp, người dân làm chủ công nghệ số, sản phẩm OCOP vươn ra thị trường. Có thể khẳng định, hành trình nông thôn mới ở Quản Bạ chính là minh chứng sinh động cho sự đúng đắn của chủ trương phát triển từ gốc, khơi dậy nội lực địa phương. Từ câu chuyện của một xã nhỏ nơi miền núi Tuyên Quang, niềm tin vào một nông thôn mới giàu đẹp, văn minh, bền vững đang ngày càng lan tỏa, thắp sáng hy vọng trên khắp dải đất hình chữ S.
Nguồn: https://mst.gov.vn/